Sanfaustoetako txosnen harira (II)

Txosnen kontra egon, kontra zaudela esan gabe. Horixe izan zen joan zen astean jorratu nuen ideia. Bada, Durangon badago jarrera hori duenik eta, argi esan gabe, txosnen aurka dagoenik. Badago ere, zuzenean ala zeharka, Sanfaustoetako txosnen jarduna oztopatzen duenik. Jarrera horren itzalean beldurra egon daiteke, herritarren parte-hartze zuzenari eta autokudeaketari mesfidantza, alegia.

Parte-hartzean eta autokudeaketan oinarritzen da Euskal Herriko txosna elkarteek darabilten lan antolaketa. Garai baten, baserri-auzo eta herrietan egiten zen auzolanarekin alderatu daiteke. Auzoaren edo herriaren beharrizanak antzeman, lehentasunak ezarri eta herritarrek beharrizan horiek arintzeko lan egiten zuten asteburu edo jai egunetan. Euskal Herritik harago, beste herri askotan ere erabili izan den sistema da. Lankidetzan, herriak herriarentzako lan egin, ezer kobratu gabe. Udaletxeak ditugunetik, auzolan hori udaletxearekin elkarlanean ala udaletxea alde batera utzita egin daiteke. Udaletxe batek egin ezin duena (arrazoiak arrazoi) egitea ere badagoelako auzolanaren oinarrian.

Uste dut txosnen existentzia beharrizan baten oinarritzen dela ere, eta bere funtzioaren ardatzean kokatzen direla lankidetza eta autokudeaketa. Horixe da, hain zuzen ere, gaur egungo botere politikoari beldurra eragiten diona: herritarrek egiten duten lankidetza horren kontrola galtzea. Botere politikoari arrotzak egiten zaizkio herri mugimenduak, herria eta instituzioak urrunduz joan direlako. Eta horrek politikagintzaren krisia areagotu egin du. Horren ondorioz, ez da harritzekoa udaletxe eta botere instituzionalek herri-ekimen parte-hartzaile eta autokudeatutako askori dioten mesfidantza. Herritarrengana gerturatu ordez, urrundu egiten dira. Eta urruntasunak mesfidantza dakar. 

Hau ez da inor kritikatzeko egiten dudan hausnarketa. Badakit zaila dela iritziak aldatzea. Baina herrigintza maite duenak garbi ikusiko du: txosna gune biziak aberastasuna ekartzen dio herri moduan herri bati. Txosnetan zalaparta, mozkorra eta txiza askatzeko lekua soilik ikusten duenak zail izango du harago begiratzeko gogoa; baina baditu iritzia aldatzeko arrazoiak. Botere publikoak herriarengana hurbildu gura baditugu, autokudeaketari eta parte-hartzeari ateak irekitzea eta bidea erraztea izan daiteke hurrengo urratsa.

Julen Orbegozo kazetaria da