Baldorba

Nor ez da emozionatzen Benitoren Baldorba doinua entzutean? Nor ez du hunkitzen Juan Antonio Urbeltzek Baldorbari eskainitako poema sakonak?

Oi Baldorba!
esazu nor zen bidetik
baztertu zintuen madarikatua!

Zure irriño erromanikoa
erdi izoztu eta leloturik
utzi zuen madarikatuaren
izena nahi dut.

Ez dakigu nor izan zen Baldorba bidetik baztertu zuen madarikatua. Baina Baldorba ez dugu bidetik oso urrun. Baldorba (Valle de Orba), euskaraz ORBAIBAR,Nafarroako Erdialdean dago, Iruñetik oso hurbil. Ibar lasaia da, eta erromanikoaren harribitxiz inguraturik dago, esateko baterako: Iratxetako garaia, Orisoaingo kripta, Olletako eliza, Katalaingo Kristo Santua baselizak edota San Pedro de Etxano eliza.

Aitortu behar dut, azken honi buruz Ander Izagirreri irakurri nion “Un templo románico dedicado a la parranda” http://www.yorokobu.es/san-pedro-de-etxano/ artikuluak interes berezia sortu zidala. Egia esan, Anderrek adierazi bezala, irudiak ezohikoak dira Etxanon, parranda gogorarazten dute eta zorionez, aintzakoak izan arren, egoera onean aurkitzen dira. Bertara irrada bat egitea nahikoa da “irriño erromanikoa” sentitzeko eta Baldorbaz maitemintzeko.

Erromanikoaz gain Orbaibarren gauza ugari aurki daitezke. Ikuspegi panoramikoak gogoko izanez gero, Gerindako parke eolikora igo, eta zaharberritu duten antzinako haize errota ikus daiteke, 90eko hamarkadaren bukaeran eraikitako egungo errota izugarriak ondoan dituena.

Historiaren joan-etorriak ere antzematen dira Orbaibarren, bertatik bi erromatar galtzada garrantzitsu igarotzen ziren, bata iparraldetik hegoaldera eta bestea ekialdetik mendebaldera. Bigarren hau, Erdi Aroan, Done Jakue bideko adar bihurtu zen.

Euskara izan zen herri hauetako hizkuntza XIX. mendearen hasiera arte. Gaur egun, Nafarroako gobernuak 1986an onartutako Euskararen Foru Legearen arabera Orbaibar eremu ez-euskalduneko gunea da, hori dela eta, hizkuntza ofizial bakarra gaztelania da, halere, euskara bizirik dago. Tafallako ikastolan ikasten dute euskara hango zenbait umek.

Laburbilduz, Orbaibar edo Baldorban badago zer ikusia eta zer ikasia. Paraje zoragarria iruditu zaigu. Erromaniko zaleentzat zein erromantikoentzat eskapada bat egiteko leku aproposa. Bertakoek esan digutenez berriz, udako solstizioari ongi etorria egiteko San Pedro de Etxanon egiten duten jaiak ez du parekorik. Horren lekuko, hona hemen youtuben aurkitu dudan bideoa:

Udako solstizioa San Pedro de Etxano

Marisa Barrena psikopedagogoa da